Om een ongewenste zwangerschap te helpen voorkomen zijn diverse voorbehoedsmiddelen beschikbaar, zoals condoom, de pil of het spiraaltje. Maar er kan ook worden gekozen voor een sterilisatie. Dit is een methode waarbij door een operatie wordt bewerkstelligd dat de geslachtscellen (zaadcellen bij de man, eicellen bij de vrouw) niet meer beschikbaar komen voor bevruchting. Deze informatie gaat over sterilisatie bij de man. De sterilisatie noemen we verder: vasectomie.

Het sperma van de man bestaat uit zaadvloeistof en spermacellen. Zaadvloeistof (sperma) wordt gemaakt in de prostaat. Wanneer een man klaar komt worden er vanuit de zaadballen via de zaadleiders spermacellen aan deze vloeistof toegevoegd. Bij een vasectomie worden de zaadleiders onderbroken, zodat de spermacellen niet meer in de prostaat kunnen komen. De zaadlozing lijkt na de ingreep volkomen normaal, er zitten alleen geen zaadcellen meer in het sperma. Met het blote oog is dit verschil niet waarneembaar. Vasectomie moet beschouwd worden als een definitieve vorm van anticonceptie. U moet dus alleen kiezen voor een vasectomie als u er zeker van bent dat u geen kinderen meer wilt. Een vasectomie is een zeer veilige vorm van anticonceptie in vergelijking met het gebruik van condooms, het gebruik van orale anticonceptiva (de pil) of het spiraaltje.

 

De ingreep

De vasectomie is een poliklinische behandeling. Het geschiedt onder plaatselijke verdoving en wordt verricht door één van de urologen, arts assistenten in opleiding tot uroloog of physician assistant (ondersteunend geneeskundige). Na desinfectie van de balzak krijgt de patiënt een injectie met verdovingsvloeistof in de huid van de balzak. Vervolgens maakt de arts ter plaatse van de verdoofde huid een kleine snede van circa 1 centimeter, waarna de zaadleider vrij wordt gemaakt. Dit kan een trekkend, pijnlijk gevoel in de lies of onderbuik geven omdat er aan de zaadleider die door het lieskanaal loopt wordt getrokken.
De zaadleider wordt doorgesneden en er wordt ongeveer 1 cm verwijderd. De uiteinden worden met behulp van een draadje afgesloten, zodat de zaadleider ondoorgankelijk wordt voor zaadcellen. Het wondje in de huid wordt gesloten met een oplosbare hechting die er na ongeveer 10 tot 14 dagen vanzelf uitvalt en dus niet verwijderd hoeft te worden. Dezelfde procedure vindt plaats aan de andere zijde. De gehele ingreep duurt ongeveer 15 minuten.

 

Na de ingreep

Geadviseerd wordt enkele dagen een strakke onderbroek of zwembroek te dragen. Om een nabloeding te voorkomen kan het beste de rest van de dag rust worden gehouden en de dag na de ingreep niet worden gewerkt. Als de verdoving is uitgewerkt, kan het gebied van de balzak en de liezen pijnlijk worden. Hiervoor kan een pijnstiller genomen worden (bijvoorbeeld paracetamol).

De meeste patiënten kunnen hun werk, afhankelijk van de werkzaamheden, enkele dagen na de ingreep hervatten. De eerste dagen na de operatie moeten zware werkzaamheden vermeden worden. Wanneer u een zwaar beroep heeft, kunt u beter enkele dagen vrij nemen. Gedurende ongeveer zeven tot tien dagen wordt fietsen, sporten, zwemmen of zwaar tillen afgeraden, evenals geslachtsgemeenschap.

Na de ingreep is iemand niet meteen onvruchtbaar. Doordat er boven het niveau van de doorgenomen en afgebonden zaadleider nog zaadcellen in de zaadleiders en zaadblaasjes zitten komen er de eerste maanden na de ingreep bij de zaadlozing nog zaadcellen vrij. Daarom moet  in deze periode nog een voorbehoedmiddel gebruikt blijven worden. Het duurt meestal 3 maanden na de ingreep voordat alle levende zaadcellen zijn verdwenen, ervan uitgaande dat in deze 3 maanden ongeveer 15 tot 20 zaadlozingen plaats hebben gevonden.

Na deze periode moet een spermamonster worden onderzocht. Dit onderzoek is van essentieel belang voor het vaststellen van de onvruchtbaarheid. Direct na de ingreep wordt reeds een potje meegegeven, waarin thuis het sperma kan worden opvangen, bestemd voor laboratoriumonderzoek. Zijn er geen levende zaadcellen meer zichtbaar in het spermamonster, dan is de vasectomie geslaagd en de behandeling ten einde. In dit geval kan het gebruik van andere voorbehoedmiddelen worden gestaakt. Het kan voorkomen dat  verschillende malen een spermamonster moet worden inleveren alvorens de uitslag laat zien dat er geen zaadcellen meer aanwezig zijn. Soms (bij 2% van de gesteriliseerde mannen) duurt het een jaar voordat alle zaadcellen verdwenen zijn. Sporadisch komt het voor dat dit effect niet bereikt wordt: het advies is dan om de operatie te herhalen.

 

Complicaties

Een geringe blauwe verkleuring van de balzak en/of basis van de penis komt vaak (20-25%) voor. Ook wat bloed- of vochtverlies uit de wondjes is niet verontrustend en gaat in de regel vanzelf over. Zelden treedt een nabloeding (4%) of wondinfectie (5%) op. Een verharding en gevoeligheid van het wondgebied kan tot 6 maanden aanwezig zijn. Pijn na de ingreep komt wel vaak voor en gaat gepaard met een zeurend gevoel in de zaadballen of pijn tijdens het lopen. Meestal duurt dit slechts enkele dagen, maar er zijn ook patiënten die hier enkele weken last van hebben. Tevens kan na de vasectomie een gevoel van stuwing optreden. Dit kan leiden tot pijnlijke sensaties voorafgaande aan de zaadlozing, maar is zeldzaam (2%) en meestal tijdelijk.
Een enkele keer treedt koorts op (boven de 38,5 °C), of een sterke zwelling van de balzak, soms blijft het wondje bloeden. Dit zijn redenen om de behandelend arts direct te informeren. Nadelige psychologische gevolgen van een vasectomie zijn zeldzaam.

 

Hersteloperatie

In sommige gevallen wil men een hersteloperatie. De kans van slagen hangt af van verschillende factoren:

• de vruchtbaarheid vóór de vasectomie
• de lengte van het verwijderde stuk
• het aantal jaren sinds de vasectomie: hoe langer geleden, hoe kleiner de kans op succes
• antistoffen: soms maken mannen na de vasectomie bepaalde stoffen aan die de kwaliteit van de zaadcellen kunnen aantasten

Een hersteloperatie (ook wel vaso-vasostomie genoemd) is een ingreep waarbij de uiteinden van de zaadleiders op de plaats weer ze bij de vasectomie zijn doorgenomen aaneen worden gezet. Omdat de binnendiameter van de zaadleider minder dan 1 mm is en omdat zich reeds littekenweefsel in dit gebied gevormd heeft is dit een lastige en soms tijdrovende operatie, zeker in vergelijking met de vasectomie. De ingreep vindt onder algehele narcose of met spinale verdoving (ruggeprik) plaats.

Na de operatie geldt dat het weefsel ongeveer drie weken moet herstellen. Enkele weken tot maanden na de hersteloperatie zal gecontroleerd worden (soms vaker) of er zaadcellen in het sperma aanwezig zijn. Is dit na een jaar nog steeds niet het geval wordt de ingreep als mislukt beschouwd. Na een hersteloperatie zijn 3 op de 10 mannen in staat een kind te verwekken.
De kosten voor een hersteloperatie bedragen € 2565,08. Dit is een bedrag voor de hele behandeling. Let op! Als de operatie niet slaagt moet u wel betalen, want u betaald voor de inzet van personeel en materiaal. Er zijn zorgverzekeringen die de ingreep vergoeden. Klik hier voor meer informatie.

 

Wat verder van belang kan zijn

• Er is een uiterst geringe kans dat de uiteinden van de zaadleiders weer aan elkaar groeien en er opnieuw doorgankelijkheid (en dus vruchtbaarheid) ontstaat. Ook al laat controle van het zaadmonster zien dat er geen zaadcellen meer aanwezig zijn, dan nog is hernieuwde vruchtbaarheid na langere tijd mogelijk. Dit komt bij ongeveer 1 per 1000 patiënten voor.
• Het komt voor dat in het spermamonster toch steeds enkele zaadcellen aanwezig blijven. Soms dient in dat geval na overleg met uw arts een re-vasectomie uitgevoerd te worden.
• Wie van beide partners zich laat steriliseren is een persoonlijke keuze. Het voordeel van vasectomie is dat het een relatief lichte ingreep betreft, die poliklinisch onder plaatselijke verdoving kan worden uitgevoerd.
• Vasectomie geeft geen enkele bescherming tegen seksueel overdraagbare aandoeningen zoals gonorroe, syfilis of AIDS.
• Vasectomie geeft geen grotere kans op zaadbalkanker of prostaatkanker.

 

Kosten

Een vasectomie wordt niet vergoed in het basispakket van de ziektekostenverzekering. In de meeste aanvullende pakketten wordt een vasectomie wel vergoed. Soms is er sprake van een gelimiteerde vergoeding. Wij adviseren u uw verzekeringspolis na te kijken welk bedrag bij u vergoed wordt. Indien dit niet duidelijk is kunt u contact opnemen met uw verzekeringsmaatschappij. Een hersteloperatie na een vasectomie wordt meestal niet vergoed. Vanaf 1 januari bedragen de kosten voor een vasectomie in het Jeroen Bosch Ziekenhuis: € 399,51. (incusief controle onderzoek van een spermamonster). Klik hier voor meer informatie over de maximale vergoeding van uw zorgverzekeraar.

 

Voorbereiding op de ingreep

De ingreep vindt onder steriele omstandigheden plaats om infectie te voorkomen. Om de ingreep goed mogelijk te maken is het nodig dat u de dag voor de ingreep de balzak helemaal  scheert. De beharing op de onderbuik hoeft u niet af te scheren. Gebruik geen Veet ontharingscreme. U hoeft voor de ingreep niet nuchter te zijn. Wanneer u bloedverdunnende middelen gebruikt (Sintrom, Acetosal, enz.) dient u dit te bespreken met uw arts. Deze medicatie zal in overleg met uw arts enige dagen tevoren gestaakt worden. Acetosal dient 5 dagen voor de ingreep gestopt te worden. Wanneer u naar het ziekenhuis komt voor de ingreep neemt u een strak zittende onderbroek (of zwembroek) mee. Zelf autorijden na de ingreep wordt afgeraden; geadviseerd wordt voor een chauffeur te zorgen die u naar huis kan brengen.

 

Samenvatting

Sterilisatie bij de man heet ook wel vasectomie.

• Na het doornemen van de zaadleiders in de balzak komen uiteindelijk geen zaadcellen meer in het sperma.
• De ingreep heeft geen gevolgen voor het mechanisme en het gevoel bij de zaadlozing. Na vasectomie worden de zaadcellen die nog steeds in de testikels worden gevormd door het lichaam afgebroken.
• Aan het spermamonster is met het blote oog niet te zien of iemand vruchtbaar is of niet. Het sperma bestaat na vasectomie voornamelijk uit vocht van de prostaat en de zaadblaasjes.
• Pas 3 maanden na de ingreep kan worden gezegd of andere voorbehoedsmiddelen kunnen worden gestaakt.
• Vasectomie is in principe een definitieve ingreep, maar in voorkomende gevallen kan geprobeerd worden de vasectomie ongedaan te maken.

 

Afspraak

Als u op de volgende link klikt wordt u stap voor stap uitgelegd wat u moet doen om een afspraak voor een vasectomie te maken.

• Maak een afspraak

 

LET OP! Er is altijd een kleine kans dat een vasectomie niet onder plaatselijke verdoving kan worden verricht. Eerdere operaties zoals een liesbreukcorrectie of operatie op kinderleeftijd in verband met niet ingedaalde testis zijn hiervan meestal de oorzaak. Als u er voor kiest om meteen een afspraak te maken voor een vasectomie, moet u rekening houden met deze mogelijkheid. Er wordt dan in overleg met u een afspraak gemaakt voor een vasectomie onder narcose.