Als de urine rood verkleurd is, dan zit er vaak bloed in de urine. Een enkele keer leidt ook het gebruik van kleurstoffen in de voeding tot een roze-rode verkleuring (bijvoorbeeld na het eten van rode bietjes of bij gebruik van sommige geneesmiddelen). Ook komt het voor dat er niks te zien is, maar dat er bij de (huis-)arts toch sporen bloed in de urine worden geconstateerd.

Bloed in de urine, zichtbaar of onzichtbaar, wordt hematurie genoemd. Of het bloed nu alleen maar zichtbaar is met de microscoop of ook met het blote oog, het kan een teken zijn van een aandoening die een (milde) bloeding veroorzaakt in de urinewegen: de nieren, de urineleiders, de blaas, de prostaat (bij mannen), of de plasbuis.

Het bloedverlies kan eenmalig optreden of vaker terugkomen maar de mate van bloedverlies in de urine zegt weinig over de (ernst van) de oorzaak. De oorzaken van hematurie gaan van onschuldig (bijvoorbeeld blaasontsteking) tot verontrustend (bijvoorbeeld kanker). Daarom raden we u aan in geval van hematurie snel uw huisarts te raadplegen.

Oorzaken

Veel afwijkingen zijn geassocieerd met hematurie. De meest voorkomende oorzaken zijn de volgende:

• Blaasontsteking
• Nierbekkenontsteking
• Goedaardige vergroting van de prostaat
• Nier- urineleider- of blaas-stenen
• Kwaadaardige afwijkingen: blaaskanker, nierkanker, prostaatkanker
• Gevolgen van een ongeval
• Nierziekten

Bloedverdunners en hematurie

Soms wordt gedacht dat medicijnen ook een oorzaak voor hematurie kunnen zijn. Bloedverdunnende- of  antistollings-medicijnen (bijvoorbeeld carbasalaat, acetylsalicylzuur, clopidogrel, fenprocoumon, acenocoumarol) zorgen ervoor dat een bloeding, wat de reden ook is, heviger zal zijn. Toch leidt het gebruik van dergelijk middelen niet tot hematurie. Wel kan het bloedverlies bij gebruik van deze middelen sneller opvallen. Het blijft ook dan belangrijk de (huis-)arts te informeren, zodat de oorzaak van het bloedverlies onderzocht kan worden.

Urine-onderzoek

• Algemeen onderzoek van urine : om bloed in de urineaan te tonen kan eerst een Dipstick-test worden gedaan: met een stripje wordt de aanwezigheid van bloed aangegeven. Een erg nauwkeurige test is dit niet, maar een onderscheid tussen bloed en een andere oorzaak voor rode verkleuring van de urine wordt goed gemaakt.
• Urine-sediment: hierbij wordt gekeken naar de cellen in de urine, waaronder rode bloedcellen. Soms kan zelfs aan de vorm van de rode bloedcellen al een oorzaak worden gesuggereerd: als door een nierziekte er rode bloedcellen mee “ontsnappen” in de urine, dan geeft dat een verandering van de vorm van de rode bloedcel.
• Urinekweek: door een kweek van de urine in te zetten, kunnen aanwezige bacteriën zichtbaar worden en kan een infectie als oorzaak aannemelijk worden gemaakt.
• Urine-cytologie: hierbij wordt gekeken naar afwijkende cellen in de urine. Afwijkende cellen, afkomstig van de binnenbekleding van de blaas of urineleiders, kunnen een signaal zijn dat er een vorm van kanker zou kunnen bestaan.

Beeldvormend onderzoek

• Echografisch onderzoek van de nieren : door met echografie de nieren en blaas af te beelden kunnen mogelijke oorzaken van hematurie in de nieren, zoals (nier-)stenen of kanker worden ontdekt. Lees meer over Echografie van de nieren
• CT-nieren: dit is een onderzoek waarbij er gebruik wordt gemaakt van contrast vloeistof dat wordt ingespoten in een ader in de arm van de patiënt. Er worden met een CT-scanner een aantal series rontgenopnames gemaakt waarbij de gehele buikholte wordt afgebeeld. Nadat het contrast zich heeft verzameld in de urinewegen geven de foto’s een goed beeld van de nieren, urineleiders en in iets mindere mate de blaas. Zo kunnen stenen, tumoren (gezwellen) en andere mogelijke oorzaken van hematurie aan het licht gebracht worden.  Lees meer over de CT-scan

Cystoscopie

De beste manier om afwijkingen in de urineblaas zelf aan te tonen is door het kijken in de blaas: cystoscopie.
Dit is een inwendig onderzoek door de plasbuis heen naar de blaas. Het onderzoek wordt uitgevoerd met een cystoscoop. Dit is een dunne holle buis met verlichting en een lens aan het uiteinde. Hiermee kan de specialist de binnenzijde van de plasbuis en de blaas bekijken. Er bestaan buigzame (flexibele) en metalen (starre) cystoscopen. Flexibele scopen kunnen zowel voor mannen als voor vrouwen gebruikt worden, starre scopen kunnen bij vrouwen worden gebruikt. Het onderzoek vindt poliklinisch plaats. Het onderzoek wordt uitgevoerd door een uroloog, een uroloog in opleiding of een physician assistant (ondersteunend geneeskundige). De penis of de schede wordt gereinigd met een desinfectievloeistof. In de plasbuis wordt vervolgens speciale gelei gespoten. Deze gelei dient als glijmiddel en als verdovingsmiddel van het slijmvlies, zodat eventuele pijn tot een minimum wordt beperkt. Het is mogelijk het onderzoek te volgen op een monitor. Degene die het onderzoek uitvoert kan desgewenst uitleg geven over hetgeen te zien is. Aansluitend aan het onderzoek wordt direct de uitslag aan u verteld. Lees meer over de cystoscopie.

Behandeling

Het feit dat er bloed in de urine zit is geen probleem maar de onderliggende oorzaak kan dat wel zijn. De behandeling van hematurie is dus afhankelijk van de onderliggende oorzaak en kan daarom sterk variëren.